آسیب‌پذیری انسان (قرآن)امکان آسیب پذیری در انسان بسیار وجود دارد و عواملی وجود دارد که باعث آسیب انسان می‌شود که در قرآن بیان شده است. ۱ - امکان آسیب پذیری انسانامکان آسیب پذیری و سقوط انسان از برترین مرتبه به بدترین مرتبه طبق فرمایش قرآن وجود دارد: لقد خلقنا الانسـن فی احسن تقویم... ثم رددناه اسفل سافلین. كه ما انسان را در بهترين صورت و نظام آفريديم، سپس او را به پايين‌ترين مرحله بازگردانديم. ۲ - عوامل آسیب پذیری انسان۲.۱ - ترک عملترک عمل به آموزه‌های الهی، زمینه سقوط و آسیب پذیری انسان را فراهم می‌کند: مثل الذین حملوا التورلـة ثم لم یحملوها کمثل الحمار یحمل اسفارا بئس مثل القوم الذین کذبوا بـایـت الله والله لایهدی القوم الظـلمین. کسانی که مکلف به تورات شدند ولی حق آن را ادا نکردند، مانند دراز گوشی هستند که کتاب‌هایی حمل می‌کند، (آن را بر دوش می‌کشد اما چیزی از آن نمی‌فهمد)! گروهی که آیات خدا را انکار کردند مثال بدی دارند، و خداوند قوم ستمگر را هدایت نمی‌کند! ۲.۲ - تعدی به حدود خداسرکشی و تعدی در برابر فرمان الهی، سبب از دست دادن هویت انسانی می‌شود: ولقد علمتم الذین اعتدوا منکم فی السبت فقلنا لهم کونوا قردة خـسـین. به طور قطع از حال كسانى از شما، كه در روز شنبه نافرمانى و گناه كردند، آگاه شده‌ايد! ما به آنها گفتيم: «به صورت بوزينه‌هايى طرد شده در آييد!» قل هل انبئکم بشر من ذلک مثوبة عند الله من لعنه الله وغضب علیه وجعل منهم القردة والخنازیر وعبد الطغوت اولـئک شر مکانا واضل عن سواء السبیل. بگو: «آیا شما را از کسانی که موقعیت و پاداششان نزد خدا برتر از این است، با خبر کنم؟ کسانی که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته، و مورد خشم قرار داده، (و مسخ کرده،) و از آنها، میمونها و خوکهایی قرار داده، و پرستش بت کرده‌اند موقعیت و محل آنها، بدتر است و از راه راست، گمراه‌ترند.» وسـلهم عن القریة التی کانت حاضرة البحر اذ یعدون فی السبت... • فلما عتوا عن ما نهوا عنه قلنا لهم کونوا قردة خـسـین. و آنها که گناه کردند، و بعد از آن توبه نمودند و ایمان آوردند، (امید عفو او را دارند زیرا) پروردگار تو، در پی این کار، آمرزنده و مهربان است.... (آری،) هنگامی که در برابر آنچه از آن نهی شده بودند سرکشی کردند، به آنها گفتیم: «به شکل میمونهایی طردشده در آیید! » ۲.۳ - تکذیب آیات خداتکذیب آیات الهی، عامل از دست دادن هویت انسانی است: واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها... • ولو شئنا لرفعنـه بها... فمثله کمثل الکلب ان تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث ذلک مثل القوم الذین کذبوا بـایـتنا... • سآء مثلا القوم الذین کذبوا بـایـتنا... و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت و شیطان در پی او افتاد، و از گمراهان شد! و اگر می‌خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانشها) بالا می‌بردیم (اما اجبار، بر خلاف سنت ماست پس او را به حال خود رها کردیم) و او به پستی گرایید، و از هوای نفس پیروی کرد! مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند (گویی چنان تشنه دنیا پرستی است که هرگز سیراب نمی‌شود! (این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند این داستانها را (برای آنها) بازگو کن، شاید بیندیشند (و بیدار شوند)! چه بد مثلی دارند گروهی که آیات ما را تکذیب کردند و آنها تنها به خودشان ستم می‌نمودند. مثل الذین حملوا التورلـة ثم لم یحملوها کمثل الحمار یحمل اسفارا بئس مثل القوم الذین کذبوا بـایـت الله والله لایهدی القوم الظـلمین. کسانی که مکلف به تورات شدند ولی حق آن را ادا نکردند، مانند درازگوشی هستند که کتاب‌هایی حمل می‌کند، (آن را بر دوش می‌کشد اما چیزی از آن نمی‌فهمد)! گروهی که آیات خدا را انکار کردند مثال بدی دارند، و خداوند قوم ستمگر را هدایت نمی‌کند. ۲.۴ - تمایلات شهوانیانسان در برابر تمایلات شهوانی آسیب پذیری است: ... فان اتین بفـحشة فعلیهن نصف ما علی المحصنـت من العذاب... • ... ویرید الذین یتبعون الشهوت ان تمیلوا میلا عظیما• ... وخلق الانسـن ضعیفا. و در صورتی که «محصنه» باشند و مرتکب عمل منافی عفت شوند، نصف مجازات زنان آزاد را خواهند داشت.... خدا می‌خواهد شما را ببخشد (و از آلودگی پاک نماید)، اما آنها که پیرو شهواتند، می‌خواهند شما بکلی منحرف شوید... و انسان، ضعیف آفریده شده (و در برابر طوفان غرایز، مقاومت او کم است) ۲.۵ - دنیا طلبیدنیاگرایی، زمینه ساز سقوط از مقام انسانیت است: واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها فاتبعه الشیطـن فکان من الغاوین• ولو شئنا لرفعنـه بها ولـکنه اخلد الی الارض واتبع هویـه فمثله کمثل الکلب ان تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث ذلک مثل القوم الذین کذبوا بـایـتنا... و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت و شیطان در پی او افتاد، و از گمراهان شد! و اگر می‌خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانشها) بالا می‌بردیم (اما اجبار، بر خلاف سنت ماست پس او را به حال خود رها کردیم) و او به پستی گرایید، و از هوای نفس پیروی کرد! مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند (گویی چنان تشنه دنیا پرستی است که هرگز سیراب نمی‌شود! (این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند ۲.۶ - شیطانشیطان، دشمن همیشگی و زمینه آسیب پذیری انسان در مسیر هدایت است: ... فسجدوا الا ابلیس... • قال فبمآ اغویتنی لاقعدن لهم صرطک المستقیم.» آنها همه سجده كردند جز ابلیس كه از سجده كنندگان نبود. گفت: «اكنون كه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقیم تو، در برابر آنها كمين مى كنم! قال رب بمآ اغویتنی لازینن لهم فی الارض ولاغوینهم اجمعین. گفت: «پروردگارا! چون مرا گمراه ساختى، من (نعمتهاى مادّى را) در زمین در نظر آنها زینت مى‌دهم، و همگى را گمراه خواهم ساخت. قال ارءیتک هـذا الذی کرمت علی لـئن اخرتن الی یوم القیـمة لاحتنکن ذریته الا قلیلا. (سپس) گفت: «به من بگو، اين كسى را كه بر من برترى داده‌اى (به چه دليل بوده است؟) اگر مرا تا روز قیامت زنده بگذارى، همه فرزندانش را، جز عده كمى، گمراه و ريشه كن خواهم ساخت!» قال فبعزتک لاغوینهم اجمعین. گفت: «به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد به انسان از راه‌ها و شکل‌های متعدد به وسیله شیطان آسیب می‌رسد: فسجدوا الا ابلیس... • قال فبما اغویتنی لاقعدن لهم صراط المستقیم• ثم لاتینهم من بین ایدیهم ومن خلفهم وعن‌ایمـنهم وعن شمآئلهم ولاتجد اکثرهم شـکرین• یـبنیءادم لایفتننکم الشیطـن کمآ اخرج ابویکم من الجنة... انه یریکم هو وقبیله من حیث لاترونهم... آنها همه سجده كردند جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود...گفت: «اكنون كه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقيم تو، در برابر آنها كمين مى كنم!سپس از پيش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان مى‌روم و بيشتر آنها را شكرگزار نخواهى يافت!» اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد، آن گونه كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد، ... چه اينكه او و همكارانش شما را مى‌بينند از جايى كه شما آنها را نمى‌بينيد. واستفزز من استطعت منهم بصوتک واجلب علیهم بخیلک ورجلک وشارکهم فی الامول والاولـد وعدهم وما یعدهم الشیطـن الا غرورا. هر کدام از آنها را می‌توانی با صدایت تحریک کن! و لشکر سواره و پیاده‌ات را بر آنها گسیل دار! و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی! و آنان را با وعده‌ها سرگرم کن! - ولی شیطان، جز فریب و دروغ، وعده‌ای به آنها نمی‌دهد. انسان در مقابل وسوسه‌های شیطان بسیار آسیب پذیر و وسوسه پذیر است: واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها فاتبعه الشیطـن فکان من الغاوین• لو شئنا لرفعنـه بها ولـکنه اخلد الی الارض واتبع هویـه فمثله کمثل الکلب ان تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث... و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت و شیطان در پی او افتاد، و از گمراهان شد! و اگر می‌خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانشها) بالا می‌بردیم (اما اجبار، بر خلاف سنت ماست پس او را به حال خود رها کردیم) و او به پستی گرایید، و از هوای نفس پیروی کرد! مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند. کمثل الشیطـن اذ قال للانسـن اکفر فلما کفر قال انی بریء منک انی اخاف الله رب العــلمین. کار آنها همچون شیطان است که به انسان گفت: «کافر شو (تا مشکلات تو را حل کنم)! » اما هنگامی که کافر شد گفت: «من از تو بیزارم، من از خداوندی که پروردگار عالمیان است بیم دارم! ۲.۷ - ظلمظلم، عامل از دست دادن هویت انسانی، در انسان است: واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها... • سآء مثلا القوم الذین کذبوا بـایـتنا وانفسهم کانوا یظـلمون. و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت، چه بد مثلى دارند گروهى كه آيات ما را تکذیب كردند و آنها تنها به خودشان ستم مى‌نمودند! مثل الذین حملوا التورلـة ثم لم یحملوها کمثل الحمار یحمل اسفارا بئس مثل القوم الذین کذبوا بـایـت الله والله لایهدی القوم الظـلمین. کسانی که مکلف به تورات شدند ولی حق آن را ادا نکردند، مانند دراز گوشی هستند که کتاب‌هایی حمل می‌کند، (آن را بر دوش می‌کشد اما چیزی از آن نمی‌فهمد)! گروهی که آیات خدا را انکار کردند مثال بدی دارند، و خداوند قوم ستمگر را هدایت نمی‌کند! ۲.۸ - کفرکفر ورزی، عامل سقوط آدمی از انسانیت است: قل هل انبئکم بشر من ذلک مثوبة عند الله من لعنه الله وغضب علیه وجعل منهم القردة والخنازیر وعبد الطغوت اولـئک شر مکانا واضل عن سواء السبیل• واذا جآءوکم قالوا ءامنا وقد دخلوا بالکفر وهم قد خرجوا به والله اعلم بما کانوا یکتمون. بگو: «آیا شما را از کسانی که موقعیت و پاداششان نزد خدا برتر از این است، با خبر کنم؟ کسانی که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته، و مورد خشم قرار داده، (و مسخ کرده،) و از آنها، میمونها و خوکهایی قرار داده، و پرستش بت کرده‌اند موقعیت و محل آنها، بدتر است و از راه راست، گمراه‌ترند.» هنگامی که نزد شما می‌آیند، می‌گویند: «ایمان آورده‌ایم! » (اما) با کفر وارد می‌شوند، و با کفر خارج می‌گردند و خداوند، از آنچه کتمان می‌کردند، آگاه‌تر است! ۲.۹ - گرایش به طاغوتگرایش به طاغوت ، یکی دیگر از عوامل آسیب پذیری انسان است: قل هل انبئکم بشر من ذلک مثوبة عند الله من لعنه الله وغضب علیه وجعل منهم القردة والخنازیر وعبد الطغوت اولـئک شر مکانا واضل عن سواء السبیل. بگو: «آیا شما را از کسانی که موقعیت و پاداششان نزد خدا برتر از این است، با خبر کنم؟ کسانی که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته، و مورد خشم قرار داده، (و مسخ کرده،) و از آنها، میمونها و خوکهایی قرار داده، و پرستش بت کرده‌اند موقعیت و محل آنها، بدتر است و از راه راست، گمراه‌ترند.» ۲.۱۰ - هواپرستیپیروی از هوای نفس، زمینه از بین رفتن حقیقت انسان می‌شود: واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها فاتبعه الشیطـن فکان من الغاوین• ولو شئنا لرفعنـه بها ولـکنه اخلد الی الارض واتبع هویـه فمثله کمثل الکلب ان تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث ذلک مثل القوم الذین کذبوا بـایـتنا فاقصص القصص لعلهم یتفکرون. و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت و شیطان در پی او افتاد، و از گمراهان شد! و اگر می‌خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانشها) بالا می‌بردیم (اما اجبار، بر خلاف سنت ماست پس او را به حال خود رها کردیم) و او به پستی گرایید، و از هوای نفس پیروی کرد! مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند (گویی چنان تشنه دنیاپرستی است که هرگز سیراب نمی‌شود! (این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند این داستانها را (برای آنها) بازگو کن، شاید بیندیشند (و بیدار شوند)! ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۱۷۹، برگرفته از مقاله «آسیب‌پذیری انسان». رده‌های این صفحه : انسان | موضوعات قرآنی
|